Viktor Kalabis: Sonáta pro violoncello a klavír op. 29 [Sonata para violonchelo y piano op. 29] (1968). Ivan Řezáč: Torzo Schumannova pomníku: pro violu a smyčce [Torso de un monumento a Schumann para viola y cuerdas (1963-68). Emil Hlobil: Koncert pro kontrabas a orchestr, op. 70 [Concierto para contrabajo y orquesta,op. 70]. Vladimír Manoušek, violonchelo; Eva Glancová, piano; Hubert Šimáček, viola, Pražští komorní sólisté, Eduard Fischer, director; Václav Fuka, contrabajo, Musici di Praga, František Vajnar, director. Panton, 11 0394 Panton (LP, 1974)
Este conjunto de obras para cuerdas bajas pertenece a una época muy interesante para la sociedad y la cultura checas, una época que todavía se conoce como la Primavera de Praga, que en sentido estricto va desde la elección del reformista Alexander Dubček como Primer Secretario del Partido Comunista en enero de 1968, hasta agosto de 1968, cuando la invasión de más de medio millón de tropas soviéticas enviadas para sofocar las reformas provocó ocho meses de resistencia de los checos y eslovacos.
Viktor Kalabis (1923-2006), una de las principales figuras de la composición clásica checa, era entonces productor musical en la Radio Checa. Su sonata para violonchelo y piano, op. 29, forma parte de una serie de obras de cámara para instrumento solista producidas entre 1967 y 1970: la sonata para violín y clave, op. 28 (1967), la sonata para violonchelo y piano, op. 29 (1968), la sonata para clarinete y piano, op. 30 (1969), las variaciones para trompa y piano, op. 31 (1969), y la sonata para trombón y piano, op. 32 (1970) (a éstas les siguieron dos sinfonías, la nº 3, op. 33 (1971)). 3, op. 33 (1971), y no. 4, op. 34 (1972). La sonata para violonchelo consta de tres movimientos (Allegro moderato- Andante - Allegro molto drammatico). A primera vista, esto parece sencillo, pero el contenido de los movimientos desmiente esta simple descripción. El primer allegro expresa una turbulencia emocional; el Andante, que comienza de forma sencilla, pianísimo, llega a una sección central con nerviosos punteos del violonchelo y trémolos del piano; y el movimiento final, que comienza de forma ruidosa, con estridentes golpes en el piano, y una intensidad creciente tanto del violonchelo como del piano llega a un punto muerto; una parte sustancial del resto del movimiento (con la excepción de un breve resurgimiento) se apaga emocionalmente, hasta que el violonchelo desciende lentamente, y finalmente se desvanece. No es el programa habitual de una sonata para solista, y uno podría imaginar que es la respuesta del compositor a los acontecimientos de 1968. (Esta es la única de las tres obras que ha recibido una grabación posterior, que yo sepa: está incluida en un disco de sonatas a dúo de Kalabis del pianista Ivo Kahanek publicado en Supraphon en 2018).
El Torso de un monumento a Schumann de Ivan Řezáč (1924-1977) evidentemente comenzó su vida como una obra para viola y piano inspirada en el 150 aniversario de Schumann en 1960, fue realmente completada en 1968, y fue publicada de esa manera por Panton en 1978 (actualmente disponible en Schott). No me habría imaginado que tuviera otra forma que la versión para viola y cuerdas, ya que la orquestación es muy efectiva. Todo el ambiente de esta obra es inquietante, lúgubre, espeluznante, sombrío - uno apenas puede imaginar que representa un torso que empezó así, sino que el torso en cuestión ha sufrido una violenta agresión (piense en el famoso torso del Belvedere en el Museo Vaticano. Ninguna de estas obras parece un realismo socialista edificante.
Emil Hlobil pertenece a una generación un poco más antigua (nacido en 1901, fue profesor de composición de Kalabis en el Conservatorio de Praga). Su Concierto para contrabajo es también de 1968, pero de menor escala (sólo quince minutos), y con un humor mucho más soleado. No es tradicionalmente tonal, pero los tres movimientos terminan con tríadas mayores.
A excepción del contenido de terceros y de que se indique lo contrario, éste artículo se encuentra bajo una Licencia Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International Licencia.